Όψεις του χωριού

Α. Ο Πολιούχος της Γαλιάς, Άγιος Γεώργιος

Η παλιά δίκλιτη εκκλησία του χωριού γκρεμίστηκε το 1964, γιατί δεν εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων που αυξάνονταν, και στον ίδιο χώρο χτίστηκε ο σύγχρονος μεγαλύτερος τρίκλιτος ναός που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο (εορτάζει στις 23 Απριλίου και στις 3 Νοεμβρίου), στα Εισόδεια της Θεοτόκου (εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου) και το τρίτο κλίτος είναι αφιερωμένο στους Τρεις Ιεράρχες (30 Ιανουαρίου)


Β. Η πλατεία του Αγίου Γεωργίου, «Λευτέρης Μανασσάκης»

Η πλατεία της εκκλησίας πήρε το όνομα του αδικοχαμένου λυράρη Λευτέρη Μανασσάκη (1917-1944). Ο Λευτέρης ο Γαλιανός, καταγόμενος από μια φιλόμουση οικογένεια (ο πατέρας του, ο παπά-Γιάννης ήταν και λυράρης και όλα τα αδέρφια του Λευτέρη είτε έπαιζαν μουσική είτε τραγουδούσαν), αν και σκοτώθηκε σε ηλικία 25 ετών, θεωρείται από τους σπουδαιότερους δημιουργούς της εποχής του. Άφησε μουσική παρακαταθήκη το Γαλιανό συρτό. Στην πλατεία έχει τοποθετηθεί προτομή του.


Γ. Το ρολόι

Επιβλητικό στέκεται σχεδόν πενήντα χρόνια το ρολόι στην πλατεία της εκκλησίας. Πρόκειται για δωρεά των ομογενών αδερφών Μαρκάκη που είχαν μεταναστεύσει στη Βραζιλία. Το ρολόι κατασκευάστηκε το 1971.


Δ. Το Ηρώο

Το μνημείο είναι αφιερωμένο στον ταγματάρχη Εμμανουήλ Ι. Νικολούδη και σε όσους Γαλιανούς σκοτώθηκαν σε καιρό πολέμου. Τα ονόματά τους αναγράφονται στην αναθηματική στήλη του μνημείου.

Ο υπολοχαγός του Πεζικού Εμμανουήλ Ιωάννη Νικολούδης γεννήθηκε στη Γαλιά το 1910. Το 1935 εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων. Αρχές Απριλίου του 1941 υπηρετούσε στο 26ο Σύνταγμα Πεζικού Δράμας. Μετά την συνθηκολόγηση αιχμαλωτίστηκε από τα Γερμανικά στρατεύματα και μετά την απελευθέρωσή του παρέμεινε στη Θεσσαλονίκη, διότι οι κατακτητές απαγόρευσαν στους Κρητικούς να επιστρέψουν στο νησί. Αρχές Ιουλίου του 1943 βγήκε αντάρτης στα βουνά, αρχικά στην Π.Α.Ο. και αργότερα στον Ε.Λ.Α.Σ. Στον μεταπολεμικό Εθνικό Στρατό εντάχθηκε τον Απρίλιο του 1945. Ο λοχαγός Εμμ. Νικολούδης σκοτώθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1948 στον Σοχό Θεσσαλονίκης «συνεπεία εκρήξεως νάρκης κατά την εκτέλεσιν της υπηρεσίας του εν τη περιοχή Λαγκαδά». Τάφηκε με το βαθμό του ταγματάρχη στο κοιμητήριο της Ευαγγελιστρίας στη Θεσσαλονίκη και τα οστά του μεταφέρθηκαν αργότερα με ενέργειες των συγγενών του στη γενέτειρά του Γαλιά, όπου προς τιμήν του ανεγέρθηκε μνημείο με δαπάνη της μητέρας του Μαρίας Νικολούδη (το γένος Μανασσάκη). Επίσης με ενέργειες και έξοδα της μητέρας του τοποθετήθηκε προτομή και επιτύμβια στήλη στο πρώην στρατόπεδο Μοιρών (στρατόπεδο), η οποία παραμένει μέχρι και σήμερα.


Ε. Η δωρεά του Μιχάλη Ι. Νικολούδη

Ο γιατρός καρδιολόγος Μιχάλης Νικολούδης ανακαίνισε, εξόπλισε πλήρως και δώρισε το δίπατο πατρικό του σπίτι κατασκευής του 1910, στην κοινότητα μαζί με μέρος της προσωπικής του βιβλιοθήκης προκειμένου να λειτουργήσει ως λαογραφικό μουσείο, βιβλιοθήκη- αναγνωστήριο και ξενώνας. Μετά την συνένωση της Γαλιάς με τις Μοίρες η διαχείριση του χώρου πέρασε στο Δήμο Φαιστού. Αρχικά στο ισόγειο στεγαζόταν το Λαογραφικό Μουσείο με 13 μικρά και μεγάλα πιθάρια, αργαλειό, αγροτικά εργαλεία κ.ά. Στον πρώτο υπήρχε δωμάτιο-ξενώνας και χωριστός χώρος Βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο. Σήμερα, η δωρεά λόγω της δυσκολίας συντήρησης του χρησιμοποιείται ως έδρα και συντηρείται από το Σύλλογο Γυναικών Γαλιάς.


Στ. Η οικία Διονυσίου Κ. Νικολούδη


Ο Διονύσιος Κων/νου Νικολούδης, ως φοιτητής στη Νομική Αθηνών στις αρχές του 20ου αιώνα ανέπτυξε πολιτική και πατριωτική δράση, πολέμησε ως εθελοντής στο μακεδονικό αγώνα και συμμετείχε στον αγώνα των Κρητών για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Όταν αποφοίτησε, επέστρεψε στην Κρήτη και επέλεξε να εργαστεί ως δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο της Γαλιάς. Απεβίωσε το 1933. Στο ίδιο σχολείο δίδαξε και η σύζυγος του Σοφία Μανιακουδάκη – Νικολούδη (πέθανε το 1970). Η κατοικία τους έχει αναπαλαιωθεί και συντηρείται από τους απογόνους τους.


Ζ. Το παλιό Δημοτικό της Γαλιάς

Οι αίθουσες του παλιού Δημοτικού σχολείου ανακαινισμένες από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 κυρίως με τη συνδρομή του Πολιτιστικού Συλλόγου Γαλιάς, λειτουργούν πλέον ως Νηπιαγωγείο Γαλιάς, ενώ μια αίθουσα του στεγάζει τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού.


Η. Το Δημοτικό Σχολείο

Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται από τη δεκαετία του 1970 το Δημοτικό σχολείο Γαλιάς. Το 2013 το κτήριο χτυπήθηκε από σεισμό και κρίθηκε ακατάλληλο. Από τότε έως σήμερα σχεδόν 80 μαθητές στεγάζονται σε λυόμενες αίθουσες.


Θ. Το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου

Στην στροφή του κεντρικού δρόμου του χωριού λίγο πριν το παλιό Δημοτικό και το Ηρώο με δαπάνη του Συλλόγου Γαλιανών Αθήνας στα τέλη της δεκαετίας του 1980 διαμορφώθηκε ο χώρος και τοποθετήθηκε η προτομή του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, ως ένδειξη τιμής στον μεγάλο Κρητικό και Έλληνα πολιτικό.


Ι. Πηγές, υδραγωγεία και κρήνες

Όταν δεν υπήρχε ακόμα σύστημα ύδρευσης Γαλιανοί και Γαλιανές κουβαλούσαν το νερό με τα σταμνιά στον ώμο ή με τα γαϊδουράκια από τις φυσικές πηγές, από την Κουτσουνάρα ή από τα Καπελωνιανά.


1. Κουτσουνάρα

Στην Κουτσουνάρα υπήρχαν γούρνες όπου πότιζαν τα ζώα και χρησίμευαν για το πλύσιμο ρουχισμού. Σήμερα οι γούρνες έχουν καταστραφεί.


2. Το υδραγωγείο στα Καπελωνιανά


3. Οι βρύσες στη μεσοχωριά

ΙΑ. Το Μονόχωρο

Το Μονόχωρο, οικισμός της Γαλιάς που βρίσκεται νοτιανατολικά της Γαλιάς, αναφέρεται σε έγγραφο του 1394 ως Μοnoghoro και στις απογραφές από το 1577 ως Μonoghoro De Galea. Σήμερα μπορεί να κατοικείται μόνιμα από ελάχιστο αριθμό κατοίκων, αλλά οι περισσότεροι ιδιοκτήτες συντηρούν και ανακαινίζουν τα σπίτια τους.

Στο Μονόχωρο υπάρχει ο ιστορικός ναός της Παναγίας (εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου). Στο εσωτερικό του ναού διαζώσεται μέρος της τοιχογραφίας που κοσμούσε το ναό.


ΙΒ. Τα Ρογδιανά (Νταρογδιανά)

Το μετόχι Ρογδιανά, νότια της Γαλιάς, εγκαταλελειμμένο σήμερα, εμφανίζεται πρώτη φορά στην απογραφή του 1900.


ΙΓ. Εκκλησίες, Ξωκλήσια
1. Άγιος Νεκτάριος

Στην είσοδο του χωριού καλωσορίζει τον επισκέπτη το ξωκλήσι του Αγίου Νεκταρίου που χτίστηκε με δαπάνη της οικογένειας του Εμμανουήλ Τζαγκαράκη το 1985.


2. Αη Γιάννης στου Βελούδη

Δυτικά της Γαλιάς και σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου από το χωριό, στην περιοχή Βελούδη, βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (εορτάζει στις 29 Αυγούστου). Σύμφωνα με μαρμάρινη επιγραφή στην απογραφή του 1644 στο τόπο που είναι χτισμένη η εκκλησία του Άη-Γιάννη προϋπήρχε το Μετόχι «Η Κερά η Βελουδιανή». Η εκκλησία του ήταν αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου). Η «Κερά η Βελουδιανή» υπαγόταν διοικητικά στην Ιερά Μονή του Αγίου Φανουρίου του Βαλσαμόνερου.

Σύμφωνα με πέτρινη επιγραφή στο ανώθυρο του σύγχρονου ναού ο Άη-Γιάννης χτίστηκε το 1935 από τον Μύρωνα Εμμ. Δαμιανάκη.


3. Η Αγία Παρασκευή

Στο δρόμο προς το Μονόχωρο υπάρχει το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, κτίσμα του 1910. Κτήτορες ήταν ο Ζαχαρίας Βασ. Μανασσάκης και η σύζυγός του, Αρετή.

Η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες καταγραφής για να εξασφαλίσει την σωστή λειτουργία της, την δυνατότητά σας να επικοινωνήσετε μαζί μας και να δημιουργήσει στατιστικά για την χρήση της.